Ο γερμανικός - και όχι μόνο- κινηματογράφος έχει ασχοληθεί εκτενώς με το θέμα του τείχους του Βερολίνου. Αλλά και ευρύτερα, ιδιαίτερα με την Γερμανία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Στις υποψηφιότητες των φετινών Όσκαρ συναντάμε ταινία με αντίστοιχη θεματολογία - που δεν είναι άλλη απο τα "Σφραγισμένα Χείλη" (υποψήφιο και στην κατηγορία Καλύτερης Ταινίας). Το "Lives of Others" είναι μια εξαιρετική ταινία, κυκλοφόρησε το 2007 και έλαβε το χρυσό αγαλματίδιο ως "Καλύτερη Ξενόγλωσση Ταινία". Αν δεν την έχετε δει, είναι σίγουρα μια πολύ καλή πρόταση...
Είναι δύσκολο πάντως να γράψεις για μια ταινία σαν το «Οι Ζωές των Άλλων». Και όλη της η δυσκολία έγκειται στο γεγονός ότι είναι από αυτές τις ταινίες που προκαλούν «αίσθηση», που σε κάνουν να «κολλάς» μπροστά στην οθόνη, που σου αφήνουν συναισθήματα και σκέψεις για καιρό μετά. Δεν είναι απαραίτητο να αρέσει σε όλους, αλλά αναμφισβήτητα δεν είναι μια ταινία που μπορεί να αφήσει αδιάφορο κανένα θεατή.
Βρισκόμαστε γύρω στα μέσα της δεκαετίας του 1980, στην Ανατολική Γερμανία. Τότε που ακόμα το τείχος του Βερολίνου δεν είχε πέσει, τότε που η κόντρα ανάμεσα στις δυο πλευρές του Βερολίνου καλά κρατούσε. Η ιστορία είναι λίγο πολύ γνωστή σε όλους, αλλά ακόμα και αν αυτό δεν συμβαίνει, λύνονται αμέσως οι όποιες απορίες. Το θέμα επικεντρώνεται γύρω από τη γερμανική μυστική αστυνομία, την επονομαζόμενη «Στάζι», η οποία ουσιαστικά ήταν υπεύθυνη στο να ανατρέπει (τις περισσότερες φορές μάλλον βίαια) οποιαδήποτε επικοινωνία των πολιτών με τη Δύση αλλά και την έκφραση «ελεύθερων ιδεών». Κεντρικός ήρωας είναι ο λοχαγός Gerd Wiesler (Urlich Muhe), ο οποίος συντονίζει παρακολουθήσεις «ύποπτων πολιτών», μια λίστα η οποία περιλαμβάνει καλλιτέχνες, συγγραφείς κλπ. Ο Wiesler είναι ένας άνθρωπος που ζει μέσα από τη δουλειά του, που είναι απόλυτα αφοσιωμένος σε αυτή και φυσικά που υποστηρίζει με όλη του την ψυχή το έργο της Στάζι. Η παρακολούθηση επεκτείνεται σε ένα συγγραφέα, τον Georg Dreyman (Sebastian Koch) και την ηθοποιό σύντροφο του Christa – Maria Sieland (Martina Gedeck). Και από αυτό το σημείο αρχίζουμε να παρακολουθούμε τη ζωή αυτών αλλά και πως επηρεάζουν τη ζωή του λοχαγού Wiesler.
Το κύριο θέμα, του τείχους του Βερολίνου είναι πολύ σημαντικό και έχει απασχολήσει πολλές γερμανικές παραγωγές με χαρακτηριστικό πρόσφατο παράδειγμα το “Goodbye Lenin”. Αλλά η ταινία καλύπτει και άλλα πολλά θέματα. Από τη σκληρότητα της Στάζι μέχρι τις δολοπλοκίες διαφόρων πολιτικών. Από την δράση της καλλιτεχνικής ζωής μέχρι τις ακρότητες των με και των δε. Μέσα σε ένα πολιτικό- ιστορικό παζλ, μπλέκονται οι ζωές των ανθρώπων με τρόπο τέτοιο που δύσκολα φαντάζεται κανείς. Βαθιά νοήματα αλλά και σύνθετα συναισθήματα έρχονται στην επιφάνεια έτσι που καθηλώνει τον οποιοδήποτε. Γίνεται αντιληπτό σε τι τεράστιο βαθμό αλληλοεπηρεάζονται οι ζωές των άλλων με τις ζωές τις δικές μας και πως ο οποιοσδήποτε, ακόμα και ένας άγνωστος μπορεί να κινήσει τα νήματα έτσι που να αλλάξει την πορεία και άλλων ανθρώπων. Η πλοκή της ταινίας χαρακτηρίζεται από συνεχείς ανατροπές. Ανατροπές όχι μόνο στα γεγονότα αλλά και στα συναισθήματα και τις σκέψεις των ανθρώπων ανάλογα με τις συνθήκες... Οι ανατροπές αυτές, μαζί με τη δύναμη των συναισθημάτων είναι και τα μεγάλα ατού της ταινίας (σε αυτά μάλλον πρέπει να προστεθεί και το τέλος της).
Η ατμόσφαιρα της ταινίας είναι ανάλογη του θέματος της και το ίδιο και η αισθητική της. Δεν υπάρχουν πολλά εφέ, δεν υπάρχουν περιττά στοιχεία στην εικόνα. Οι σκηνές συνάδουν με την εποχή, το ίδιο και όλα τα υπόλοιπα, όπως η μουσική, η ενδυματολογία, τα σκηνικά. Δεν στηρίζεται στον εντυπωσιασμό, όλη η μαγεία της βρίσκεται στην μεγάλη υποκριτική ικανότητα των ηθοποιών. Υπάρχει τόσο έντονη εκφραστικότητα που οτιδήποτε άλλο είναι μάλλον περιττό. Ο σκηνοθέτης Florian Henckel von Donnersmarck έχει κάνει πολύ καλή δουλειά αλλά συγκεντρώνει τα εύσημα κυρίως για το σενάριο που είναι και το δυνατό του χαρτί. Το μόνο που ίσως ξενίζει λίγο είναι η γερμανική γλώσσα.
Πρόκειται για μια ταινία που δύσκολα αφήνει ασυγκίνητο κάποιον. Όχι τόσο για το θέμα της, το οποίο μπορεί εν μέρει να θεωρηθεί «βαρύ», αλλά για αυτά που αναδύονται στα 137 λεπτά που διαρκεί η ταινία. Είναι από αυτές τις ταινίες που δε θέλεις ούτε λεπτό να στρέψεις το βλέμμα αλλού, που δε θέλεις να χάσεις ατάκα. Είναι από τις ταινίες που πράγματα απλά, όπως μια «σονάτα» μπορεί να γλυκάνει την ψυχή του καθενός. Πόσο μάλλον μια «σονάτα για έναν καλό άνθρωπο»…
Αν και δεν αποτελεί αξιοκρατικό κριτήριο πάντα, αξίζει να αναφερθεί πως «Οι Ζωές των Άλλων» είχαν και οσκαρική δικαίωση, με το «Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας» για το 2007. Πέρα από αυτό έλαβαν άλλα 42 βραβεία σε διάφορες απονομές (πχ “European Film Awards”, “German Film Awards”…) τα οποία ενίσχυσαν τη θερμή υποδοχή του κοινού.
*Ένεκα της απουσίας Ίντερνετ αυτές τις μέρες, το blog δεν ανανεώνεται καθημερινά. Ελπίζω ότι θα λυθεί άμεσα το θέμα και θα υπάρχουν νέες αναρτήσεις απο την αρχή της καινούριας εβδομάδας.
**Η κριτική πρωτοδημοσιεύθηκε στο cinemascope.gr : http://www.cinemascope.gr/movies/2006/livesofothers.shtml
Είναι δύσκολο πάντως να γράψεις για μια ταινία σαν το «Οι Ζωές των Άλλων». Και όλη της η δυσκολία έγκειται στο γεγονός ότι είναι από αυτές τις ταινίες που προκαλούν «αίσθηση», που σε κάνουν να «κολλάς» μπροστά στην οθόνη, που σου αφήνουν συναισθήματα και σκέψεις για καιρό μετά. Δεν είναι απαραίτητο να αρέσει σε όλους, αλλά αναμφισβήτητα δεν είναι μια ταινία που μπορεί να αφήσει αδιάφορο κανένα θεατή.
Βρισκόμαστε γύρω στα μέσα της δεκαετίας του 1980, στην Ανατολική Γερμανία. Τότε που ακόμα το τείχος του Βερολίνου δεν είχε πέσει, τότε που η κόντρα ανάμεσα στις δυο πλευρές του Βερολίνου καλά κρατούσε. Η ιστορία είναι λίγο πολύ γνωστή σε όλους, αλλά ακόμα και αν αυτό δεν συμβαίνει, λύνονται αμέσως οι όποιες απορίες. Το θέμα επικεντρώνεται γύρω από τη γερμανική μυστική αστυνομία, την επονομαζόμενη «Στάζι», η οποία ουσιαστικά ήταν υπεύθυνη στο να ανατρέπει (τις περισσότερες φορές μάλλον βίαια) οποιαδήποτε επικοινωνία των πολιτών με τη Δύση αλλά και την έκφραση «ελεύθερων ιδεών». Κεντρικός ήρωας είναι ο λοχαγός Gerd Wiesler (Urlich Muhe), ο οποίος συντονίζει παρακολουθήσεις «ύποπτων πολιτών», μια λίστα η οποία περιλαμβάνει καλλιτέχνες, συγγραφείς κλπ. Ο Wiesler είναι ένας άνθρωπος που ζει μέσα από τη δουλειά του, που είναι απόλυτα αφοσιωμένος σε αυτή και φυσικά που υποστηρίζει με όλη του την ψυχή το έργο της Στάζι. Η παρακολούθηση επεκτείνεται σε ένα συγγραφέα, τον Georg Dreyman (Sebastian Koch) και την ηθοποιό σύντροφο του Christa – Maria Sieland (Martina Gedeck). Και από αυτό το σημείο αρχίζουμε να παρακολουθούμε τη ζωή αυτών αλλά και πως επηρεάζουν τη ζωή του λοχαγού Wiesler.
Το κύριο θέμα, του τείχους του Βερολίνου είναι πολύ σημαντικό και έχει απασχολήσει πολλές γερμανικές παραγωγές με χαρακτηριστικό πρόσφατο παράδειγμα το “Goodbye Lenin”. Αλλά η ταινία καλύπτει και άλλα πολλά θέματα. Από τη σκληρότητα της Στάζι μέχρι τις δολοπλοκίες διαφόρων πολιτικών. Από την δράση της καλλιτεχνικής ζωής μέχρι τις ακρότητες των με και των δε. Μέσα σε ένα πολιτικό- ιστορικό παζλ, μπλέκονται οι ζωές των ανθρώπων με τρόπο τέτοιο που δύσκολα φαντάζεται κανείς. Βαθιά νοήματα αλλά και σύνθετα συναισθήματα έρχονται στην επιφάνεια έτσι που καθηλώνει τον οποιοδήποτε. Γίνεται αντιληπτό σε τι τεράστιο βαθμό αλληλοεπηρεάζονται οι ζωές των άλλων με τις ζωές τις δικές μας και πως ο οποιοσδήποτε, ακόμα και ένας άγνωστος μπορεί να κινήσει τα νήματα έτσι που να αλλάξει την πορεία και άλλων ανθρώπων. Η πλοκή της ταινίας χαρακτηρίζεται από συνεχείς ανατροπές. Ανατροπές όχι μόνο στα γεγονότα αλλά και στα συναισθήματα και τις σκέψεις των ανθρώπων ανάλογα με τις συνθήκες... Οι ανατροπές αυτές, μαζί με τη δύναμη των συναισθημάτων είναι και τα μεγάλα ατού της ταινίας (σε αυτά μάλλον πρέπει να προστεθεί και το τέλος της).
Η ατμόσφαιρα της ταινίας είναι ανάλογη του θέματος της και το ίδιο και η αισθητική της. Δεν υπάρχουν πολλά εφέ, δεν υπάρχουν περιττά στοιχεία στην εικόνα. Οι σκηνές συνάδουν με την εποχή, το ίδιο και όλα τα υπόλοιπα, όπως η μουσική, η ενδυματολογία, τα σκηνικά. Δεν στηρίζεται στον εντυπωσιασμό, όλη η μαγεία της βρίσκεται στην μεγάλη υποκριτική ικανότητα των ηθοποιών. Υπάρχει τόσο έντονη εκφραστικότητα που οτιδήποτε άλλο είναι μάλλον περιττό. Ο σκηνοθέτης Florian Henckel von Donnersmarck έχει κάνει πολύ καλή δουλειά αλλά συγκεντρώνει τα εύσημα κυρίως για το σενάριο που είναι και το δυνατό του χαρτί. Το μόνο που ίσως ξενίζει λίγο είναι η γερμανική γλώσσα.
Πρόκειται για μια ταινία που δύσκολα αφήνει ασυγκίνητο κάποιον. Όχι τόσο για το θέμα της, το οποίο μπορεί εν μέρει να θεωρηθεί «βαρύ», αλλά για αυτά που αναδύονται στα 137 λεπτά που διαρκεί η ταινία. Είναι από αυτές τις ταινίες που δε θέλεις ούτε λεπτό να στρέψεις το βλέμμα αλλού, που δε θέλεις να χάσεις ατάκα. Είναι από τις ταινίες που πράγματα απλά, όπως μια «σονάτα» μπορεί να γλυκάνει την ψυχή του καθενός. Πόσο μάλλον μια «σονάτα για έναν καλό άνθρωπο»…
Αν και δεν αποτελεί αξιοκρατικό κριτήριο πάντα, αξίζει να αναφερθεί πως «Οι Ζωές των Άλλων» είχαν και οσκαρική δικαίωση, με το «Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας» για το 2007. Πέρα από αυτό έλαβαν άλλα 42 βραβεία σε διάφορες απονομές (πχ “European Film Awards”, “German Film Awards”…) τα οποία ενίσχυσαν τη θερμή υποδοχή του κοινού.
*Ένεκα της απουσίας Ίντερνετ αυτές τις μέρες, το blog δεν ανανεώνεται καθημερινά. Ελπίζω ότι θα λυθεί άμεσα το θέμα και θα υπάρχουν νέες αναρτήσεις απο την αρχή της καινούριας εβδομάδας.
**Η κριτική πρωτοδημοσιεύθηκε στο cinemascope.gr : http://www.cinemascope.gr/movies/2006/livesofothers.shtml
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου